İMMANUEL KANT SÖZLƏRİ

Xüsusi

İmmanuel Kant, idrakı ilə təcrübəsini birləşdirərək nəhəng bir şəxsiyyət portreti cızmışdır. O portretdən bəzi cizgiləri sizə təqdim edirik:

* Başqalarını şəxsi məqsədlərini gerçəkləşdirmək üçün vasitə olaraq görmə.

* Ağlımda maraq,şübhə və hörmət oyandıran iki şey var: Üzərimdə ulduz kimi parıldayan cənnət və içimdəki əxlaq qanunu.

* Bizlər sirlərlə dolu bir kainatda bir yuxunun yuxusunu görməkdəyik. Gerçəkdə bildiyimiz heç bir şey yoxdur. Bildiyimizi sandığımız şey yalnız hadisələrdir. O hadisələr ki, bilmədiyimiz bir varlıqla əsla bilməyəcəyimiz bir varlığın bir-birlərinə olan əlaqəsindən doğulmuşdur.

* Böcək olmağı qəbul edənlər, ayaqlar altında qalıb əzilməkdən şikayətlənməməlidir.

* İnanca yer vermək üçün məlumatı bir kənara qoydum.

* Elə davran ki, davranışların prinsip halına gəlsin.

* Məcburi yalana güzəşt getmək olar, amma ona haqq qazandırmaq olmaz.

* Təsəvvür böyük rəssamdır, daha artıq, sehrkardır.

* Аğıl ən çox qaranlıqda yaxşı işləyir.

* Əgər kimsə bütləşdirilirsə və göylərə qaldırılırsa, onda digər adamlar arasında fərq itir, çünki yeganə meyar həmin bütə pərəstiş dərəcəsi olur.

* Biz ancaq öz elədiklərimizi anlayıb başqalarına anlada bilərik.

* Dünya nizamı özünün ölçüyəgəlməz möhtəşəmliyi, hər yerdən parlayan sonsuz rəngarəngliyi və gözəlliyi ilə bizi səssiz təəccübə gətirir. Əbədi və ciddi nizama müvafiq olaraq vahid ümumi qanundan necə gözəlliklərin, necə möhtəşəmliyin çıxdığını görəndə isə ağıl bir başqa cür heyrətlənir.

* İztirab fəaliyyətə çağırışdır. Yalnız iztirablar vaxtı biz həyatımızı hiss edirik.

* Bir balaca fikirləşsək, o saat özümüzdə hər hansı günah tapmış olaraq.

* Döyüş xalqların heyvanca var olma vəziyyətidir; barış isə insanca var oluş vəziyyətidir.

* Başqalarının etdiyi səhvlərdən ötrü hirslənsəniz, onları deyil özünüzü cəzalandırmış olarsınız.

* Bütün sahib olduğumuz məlumatın təcrübə ilə başladığına şübhə yoxdur.

* Əxlaq insanın xarakterində olmalıdır.

* Zaman, səssiz bir mişardır.

* Əgər insan Allahın iradəsinə tabedirsə, onda o, təbiətlə həmahəngdir.

* Fərd ölməyə məhkumdur, bəşər övladı – olümsüzdür.

* İnsan öz yaxın ətrafından, digər insanlardan hətta zəhləsi də getsə, onlarsız yaşaya bilməz.

* Dahilik elə işlər görməkdir ki, onları başqalarından öyrənmək və başqalarına öyrətmək mümkün deyil.

* Hər nə qədər inanmasam da Tanrının varlığını qəbul etmək lazımdır.

* Aydınlanma adamın öz ağlını istifadə etməyə cürət etməsidir.

* Gözəllik əxlaqi xeyirin rəmzidir.

* Əgər insan Allahın iradəsinə tabedirsə, onda o, təbiətlə həmahəngdir.

* İnsanlar işığı görməz, işıqla görər.

* İki cür könül xoşbəxtliyi var: I. Ruhi sakitlik vә ya taledәn razılıq (qәmli vicdan). II. Hәmişә şәn ürәk. Birincisi insanın özündə heç bir günah hiss etməməsi nəticəsində, dünyəvi firavanlığın heçliyini aydın dərk etməklə yaranır, ikincisi isə təbiətin bəxşişidir.

* Bütün canlıların qulaq asdığı ilahiyyat səsidir. Heyvanlar dünyaya gәlәn kimi öz qüvvәlәrindәn düzgün istifadә etmәyi bacarırlar, yәni özlәrinә ziyan vurmurlar. Мәsәlәn, qaranquş yumurtadan çıхan kimi, hәlә gözlәri açılmamış elә elәyir ki, nəcisləri yuvaya düşmәsin. Buna görə heyvanların qulluğa (yemək, istilik və müdafiə tələbatından başqa) qətiyyən ehtiyacı yoxdur.

* Həyatın müxtəlif çətinliklərinə qarşı üç şey hədiyyə edilmişdir; Ümid, Yuxu və Gülmək

Hazırladı: Psixoloq Rübabə

Rating: +13 (from 15 votes)

Psixoloq Rübabə

Fitret.az yazarı. Psixoloq.

- Sayt ünvanı

QADINLAR NİYƏ BELƏ HƏSSASDIR?

Sual: Niyə bu qədər həssas və duyarlı olmuşam? Bu həssaslıq nədən yaranıb, hardan qaynaqlanır? Bunu paylaşmaq mümkündürmü?

Oşo: Bütün uşaqlar həssas doğular, olduqca həssas. Lakin, toplum, dünyada həssas insanların olmağını istəməz. O, daş ürəkli insanlar istəyir. O, işçilər istəyir, əsgərlər istəyir. O, ürəyini gözardı edən hər cür “sərt” insanı istəyir. Toplum, professorlar istəyir, intellektuallar istəyir, elm adamları istəyir. Onlar ürəkləri haqqında, öz həssaslıqları haqqında heç nə bilməyənlərdir. Əgər, duyarlı və həssassınızsa, bu, şükür etməli bir şeydir. Bəlkə də, qadın duyarlı və həssas olmaqda kişidən daha bacarıqlıdır. Çünki, qadın əsgər olmayacaq, ondan insanları öldürməsi gözlənilməyəcəkdir. Bir qadın kişidən daha həssasdır. Çünki, toplum, onu önəmli olan hər məsələdən kənar etmişdir, bəlkə də gözardı etmişdir. Beləliklə, şükür ki, kişi canavara çevrilərkən, qadın hələ insan olaraq qala bilmişdir. Kişinin bütün dünyası öldürmək ya da öldürülməkdir. Bütün həyatı, fikri bacardıqca çox silah əldə etməyə yönəlmişdir. Belə görünür ki, II Dünya müharibəsi ona bəs etməyib və III Dünya müharibəsinə hazırlaşır. Unutmayın ki, cəbhədə bir əsgər ölərkən, bir ata ölür, oğul ölür, bir ər ölür. Kişilər döyüşür, bir-birlərini öldürürlər, acısını qadın çəkir. Buna görə də, yüzillər boyu, acı çəkdikcə, üzüntüyə, zövqə, acıya və məmnuniyyətə qarşı daha duyarlı, daha həssas olurlar. Buna görə də, “Niyə bu qədər həssas olmuşam?” deyə soruşmayın. Həssas doğulmusunuz və bu sizin doğuşdan haqqınızdır. Həssas hiss etməyəndə soruşmalısınız ki, mən niyə həssas deyiləm?
Həssaslıq (duyarlılıq), ilahiliyin, ilahi olmağın təbiətidir.

Əsrin ən yaxşı yazarlarından biri sayılan, Corc Bernard Şoun hekayəsini sizə danışım. Bir adam, usta, sənətçi, yazıçı Bernard Şoun evinə görüşməyə gələrkən , Bernardın bağçasında o qədər çox gözəl güllər olduğunu görür ki, inana bilmir. Yazıçının evinə çatanda isə otaqda tək bir gül belə olmadığını görüb təəccüblənərək soruşur: “Bağçanda o qədər gözəl çiçəklərin var, demək olar ki, lap bolluqdur, niyə bir azını toplayıb evində güldanlara qoymamısan?” Usta cavab verir: “Mən uşaqları da çox sevirəm, onlar da hər çiçək qədər gözəldirlər, amma evimi bəzəmək üçün başlarını kəsmirəm. Çiçəklər açacaq, yağmurda rəqs edəcəklər, günəşdə, küləkdə… Onlar orda canlıdırlar. Və mən qəssab deyiləm. Mən özüm insan, canlı, həyat qaynağı ola-ola bir çiçəyi kəsə bilmərəm. Və otağımda cəsədlər istəmirəm.”
O haqlı idi. Və o həssas, duyarlı adam idi, həm də çox duyarlı.
“Həssaslığım nə ilə bağlıdır?” deyə soruşursunuz. O, ən içinizdən gələndir. Qıraqda, uzaqda, fərqli bir yerdə qaynaq axtarma. Bu sənin təbiətindir.

“Həssaslığı paylaşmaq mümkündürmü?” – Təbii ki. İnsanlarla əl sıxışdığınızda bunu görə bilərsiniz, bir ağacın ölü budağı ilə əl sıxışır kimi hiss edərsiniz. Həyat yox, istilik yox, bir enerji yox . Bunu da yaşamış ola bilərsiniz; Elə bir adamla görüşərsən ki, elə bir adama toxunarsan ki, ondan bir enerji axışı olar. Enerjiləriniz arasında bir transfer reallaşar. Bir istilik, bir sevgi. Və bir səmimiyyət hiss edərsiniz. Bax bu tip insanlar, onlarla birlikdə olarkən, demək olar, bəsləndiyinizi, qidalandığınızı hiss edərsiniz. O quru budağa bənzəyən adamlarla oturduğunuzda isə sömürüldüyünüzü, enerjinizin əmildiyini hiss edərsiniz.
Həssaslıq, özünüzə yeni bir səyahətin başlanğıcıdır. Qorxmayın. Siz yüksəyə və daha yüksəyə çıxmağa davam edin. Daha da çox, diqqətli həssas olun. Ümid edirəm, bu sizə insanlığın ən gözəl parlaqlığını gətirəcəkdir.

Müəllif: Oşo
Tərcümə edən: Nərmin Heydərova

Rating: +16 (from 16 votes)

Nərmin Heydərova

Fitret.az yazarı. Müəllim.

PSİXOLOGİYA ELMİ HAQQINDA

Psixologiya elmi qədim tarixə malikdir.Psixoloji anlayışlar ilk dəfə sistem şəklində Aristotelin “Ruh haqqında “traktatında şərh olunmuşdur. Traktatın psixologiya deyil ,”Ruh haqqında”adlandırılması təsadüfi deyil. 19-cu əsrin sonlarına qədər psixologiya elmi fəlsəfəyə, ilahiyyata aid edilmişdir. Avropa ədəbiyyatında bəzən onu mental (“mental”-latın sözü olub, psixi olan deməkdir) fəlsəfə, ruhiyyat, pnevmatologiya (pnevma-yunan sözü olub, nəfəs, ruh deməkdir) adlandırmışlar. Azərbaycanda isə psixologiya termini 19-cu əsrin sonu, 20-ci əsrin əvvəllərində rus psixoloqlarının əsərləri vasitəsilə işlənməyə baslanmışdır.

Psixologiya termini iki yunan sözündən “psyuxe”-ruh, ruhi aləm, “loqos”-bilik, elm sözlərindən əmələ gəlmişdir, “psixika haqqında elm” deməkdir.
İnsanı 200-dən artıq elm sahəsi öyrənir. Bu elmlərdən biri də psixologiyadır. Psixologiya elminin bu elmlərdən fərqi nədən ibarətdir? Bu sualı aydınlaşdırmaq üçün bu elmin obyektini və predmetini (mövzusunu) aydınlaşdırmaq lazımdır.
Elmin obyekti dedikdə, onun tədqiq etdiyi real gerçəklik nəzərdə tutulur. Bu baxımdan insanları və heyvanları öyrənən bütün elmlərin obyekti eynidir. Elmlər bir-birindən predmetlərinə görə fərqlənir.
Elmin predmeti dedikdə, onun öz obyektindən ayırd etdiyi, seçdiyi cəhətlərə hansı baxımdan, hansı nəzəri və ya praktik aspektdə yanaşması nəzərdə tutulur.
İnsanın psixoloji keyfiyyətlərinin məcmusu onu digər insanlardan fərqləndirir, onun fəaliyyətini təşkil edir. Psixologiya elmi insanların fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərini və şəxsi keyfiyyətlərinin təşəkkülü və dəyişməsini öyrənir.
Əvvəldə də qeyd olunduğu kimi psixologiya psixika haqqında elmdir.

PSİXİKA NƏDİR?
Psixika obyektiv aləmin subyektiv inikasıdır (surətidir).
Bunu sadə bir misalla aydınlaşdıraq.Tutaq ki, bir insan saçını düzəltmək üçün güzgüyə baxmalıdır. Güzgü qarşısında dayananda güzgüdə onun əksi alınır. Bu, mexaniki inikasdır, lakin buna baxmayaraq inikas üçün səciyyəvi olan ən ümumi xüsusiyyətlər bu misalda aydın görünür.
1.Əgər insan olmasaydı onun güzgü qarşısında əksi alınardımı? Əks olunan, yəni insan-birincidir, əks edən, yəni güzgüdəki şəkil-ikincidir.
2.Əks edənlə əks olunan arasında səbəb asılılığı mövcuddur. Məsələn, insan sağa dönəndə şəkil də dəyişir.
3. Güzgüdəki şəkil həmin insana oxşayırmı? Bəli, oxşayır. Bu, o deməkdir ki, əks edənlə əks olunan arasında oxşarlıq mövcuddur. Onlardan biri digərinin surətidir, şəklidir, obrazıdır.
Görəsən, obyektiv aləm insanın da beynində güzgüdə olduğu kimi əks olunurmu? Nəzərdən keçirdiyimiz xüsusiyyətlər inikasın bütün formaları üçün səciyyəvidir. Lakin cansız təbiətdə, bitkilər aləmində, heyvanlarda və nəhayət, insanlarda inikas keyfiyyətcə müxtəlif formalarda özünü göstərir.
Cansız təbiətdə inikas passiv xarakter daşıyır; cansız aləmdə bir cismin təsiri ilə o biri cisimdə yaranan dəyişikliklərdən cisimlər özləri istifadə etmirlər. Canlı aləmdə isə onlardan artıq özünü hifzetmə, özünü tənzimetmə məqsədilə istifadə olunur. Sinir sisteminin yaranması və inkişafı ilə birlikdə sözün əsl mənasında psixi inikas əmələ gəlməyə və inkişaf ətməyə, orqanizmin ətraf mühitə bələdləşməsində və öz davranışını tənzim etməsində mühüm rol oynamağa başlayır.
Yəni psixika xüsusi surətdə təşəkkül etmiş materiyanın xassəsidir. Materiyanın mahiyyəti deyil, xassəsidir. Həm də hər cür materiyanın yox, xüsusi surətdə təşkil olunmuş, yəni üzvi materiyanın-beynin xassəsidir.
Deməli, beynin funksiyası olmaq etibarilə psixika inikasın xüsusi forması kimi meydana çıxır.