Valideyn uşağın nitqində hər hansı bir qüsur hiss edirsə narahat ola və üstünə tez düşə bilər. Bu çox vacib bir haldır. Çünki qüsur sırf anatomik ola bilər və nə qədər tez korreksiyaya başlansa, bir o qədər uğurlu olar. Amma bəzi hallar da var ki, istisna olmalıdır. Məsələn: 4 yaşında uşaq “r” demirsə, anatomik qüsurdursa, loqoped işləyə bilər. Digər halda isə işləməsi doğru deyil. Çünki öz özünə formalaşa bilər nitq prosesində. Digər bir nümunə: uşaq diş dəyişmə mərhələsindədir və dodaq-diş samitlərini doğru tələffüz etmir. Bu zaman həmən korreksiyaya başlamaq doğru deyil. Uşağın aryikulyasiya aparatının formalaşmasını gözləmək lazımdır. Hətta sadəcə bağçaya getməklə nitqi, davranışı və ünsiyyəti formalaşacaq uşaqlar var. Bu kimi səbəblər çox ola bilər. Belə səbəblərə çox həssaslıqla yanaşılmalıdır.
“r” səsi tələffüzünə görə mürəkkəb səslərdən biridir. Uşağın nitq inkişafı mərhələsində ən gec formalaşan səsdir. Dil öyrənmə və danışma prosesi uşaqdan uşağa fərqli olur. Amma ən gec 5 yaşda uşaq “r” səsini tələffüz edə bilmirsə, bu zaman artıq üstünə düşmək lazımdır. Rotasizm ( r səsinin qüsurlu tələffüzü) müxtəlif səbəblərdən yarana bilər. Bu səbəblərin biri də dilin altında qədəhin olmasıdır. Qədəh dilin ağızdakı hərəkətinə maneə törədir. Dili vibrasiya etməyə qoymur. “r” səsini qüsursuz tələffüz etmək üçün dil vibrasiya etməlidir. Əgər uşaq 5 yaşında “r” səsini demirsə, loqopedə müraciət edilməlidir. Və loqoped müayinə etdikdən sonra ya korreksiyaya başlamalı, ya da hara lazımdır ora yönləndirməlidir. Məsələn, qədəh varsa, ilk öncə uşaq cərraha yönləndirilməlidir. Sadə bir əməliyyatla qədəh kəsildikdən sonra loqoped öz işini görməlidir. Bəzi halda valideynlər gözləyirlər ki, məktəbə getsin düzələr, öz- özünə keçər və s. Bu doğru qərar deyil. Çünki, uşaq böyüdükdən sonra bir çox halda qədəhi cərrahi əməliyyat etmirlər. Bu da korreksiyanı çətinləşdirir.
Müəllif: Şahanə Nuriyeva loqoped_shahane
