Jason Jennings, dünyanın ən müvəffəqiyyətli iş və liderlik qürurlarından biridir. İlk kitabı “Böyük balıq kiçik balığı deyil, cəld balıq yavaş balığı ovlayar” və ikinci kitabı “Az, daha çoxdur” ilə bütün dünyanın özünü tanımasına nail oldu. Onun bazara çıxardığı üçüncü kitabı isə “Böyük düşün, təvazökar davran”dır. O, bu dəfə ən qazanclı şirkətləri hədəf altına alır. Minlərlə şirkət arasından müəyyən etdiyi 9 şirkəti uğurlu edən səbəbləri ortaya qoyur. Beləliklə, Jenningsə görə “Dünyanın ən qazanclı şirkətlərini” zirvəyə aparan 10 təməl strategiya.
Jennings, kitabında yer alan şirkətləri 22 min şirkət arasından seçti. Müəyyən edilmiş kriteriyalara görə də seçmələrdən keçirdi. Ardından sabit şəkildə böyüyən 9 şirkəti təyin etdi. Onların strategiyalarını və sirlərini ortaya çıxardı. Jason Jennings ən yaxşıların 10 sirrini belə izah edir:
1. TƏVAZÖKAR İDARƏÇİLƏR
Tapdığımız ən heyrətləndirici özəlliklərdən biri, sözügedən şirkətlərdəki bütün idarəçilərin, yəni CEO ( Chief Executive Officer ) və bütün idarəçi kadrların olduqca təvazökar insanlar olması idi.Nümayişdən uzaq ofislərdə işləyir,təvazökar evlərdə yaşayır və təvazökar maşınlar idarə edirdilər.
Bir başqa heyrətləndirici ünsür isə evlərində istifadə etdikləri telefonların kontakta qeydli olması idi.Hətta bir CEO ilə bu heyrətimi paylaşdığımda, mənə baxıb belə dedi : “Sadəcə 2 qrup insan məni evdən axtarmaq ehtiyacı hiss edə bilər. Bunlar da həll edə bilmədikləri problemlər üçün işçilərim və müştərilərim. Hər ikisinin də məni axtardıqlarında tapmaqlarını istəyərdim.” Bildiyimiz klassik liderlərin əksinə bu liderlər özlərini öyrədici və yol göstərən olaraq görürlər.
2. ZAMANIN YÜZDƏ ƏLLİSİ MÜŞTƏRİDƏ
9 şirkətin bütün liderləri zamanlarının ən az yüzdə əllisini müştərilərə xərcləyirlər. Onlar vaxtlarının yarısını müştəriləri axtararaq, onların ehtiyaclarını birə-bir təsbit etməklə keçirirlər. Bu da idarəçilərin işin tam qəlbində yer almaqlarını təmin edir. Bazarda nələrin baş verdiyini anında öyrənirlər. İşçilər də liderlərinin özləri kimi və onlarla birlikdə işləməsi ilə daha çox motivasiya olurlar. Halbuki bir çox böyük şirkətlərdə idarəçilər və CEO`lar, insanların onlardan uzaq durması üçün assistentlərlə əhatə olunmuş mərkəz ofislərində otururlar.
3. İŞÇİLƏRƏ GERÇƏK DƏYƏR
Şirkətlərin ortaq özəlliklərindən biri də işçilərinə verdikləri dəyər və bu dəyəri ən yaxşı şəkildə ortaya qoymaqdır. Bu mövzuda həqiqətən çox uğurludurlar. CEO və idarəçilərin mediaya verdikləri müsahibələrdə və ya illik şirkət iclaslarında işçilərini nəzərdə tutaraq “biz bir ailəlik” deyə nitq söyləmələri çox populyardır. Amma bu qətiyyən səmimiyyətsiz və yalan bir ifadədir.
Bizim araşdırdığımız şirkətlər isə işçilərinə gerçək dəyər verir və bunu sözdə deyil, hər şəkildə göstərirlər. Əvvəla işçilərinə, yaratdıqları dəyərin qarşılığını verirlər. Ödənişlər barədə ədalətlidirlər. Doğru insanları əllərində tutmaq və onlardan səmərə almaq üçün əməklərinin qarşılığını ədalətli bir şəkildə verməli olduqlarının fərqindədirlər.
Ən önəmlisi, işçilərinin fikirlərinə dəyər verirlər. Bu şirkətlərdə yüksək eqolar yoxdur. Bu şirkətlərdə fikrin kimdən gəldiyi də önəmli deyil. Önəmli olan sadəcə fikrin yaxşı olmasıdır.
4. İŞÇİLƏR QƏRAR MEXANİZMASINDA
Bu şirkətlər, işçilərinin qərar mexanizmasının içində yer almaqlarını təmin edirlər. Bu mövzuda sizə bir örnək verim. Koch İndustries, bir çox sektora məsləhətçilik xidməti verən Kansas mərkəzli beynəlxalq bir şirkətdir. Şirkətin illik gəliri 60 milyon dollardır. Koch İndustries`in CEO`su ilə görüşməyə getdiyimdə, “Tanış olmağını istədiyim biri var” deyərək məni 26 yaşındakı gənc bir adamın yanına apardı. Tanış olarkən də, “Beləliklə, bizim 4 milyard dollarlıq adamımız” dedi. İlk əvvəl nə demək bir şey anlamadım və 4 milyard dollarlıq adam deyərkən nə demək istədiyini soruşdum. Qarşılığında bu cavabı verdi: “5 ay əvvəl bizim üçün 4 milyard dollarlıq bir qərar verdi.“ Ofisinə geri dönərkən yolda ona, niyə 26 yaşındakı birinə dörd milyard dollarlıq qərar alma hüququnu verdiyini soruşdum. Bir axmağa baxar kimi mənə baxdı və “Çünki qərar veriləcək mövzuda məndən daha çox bilgisi var” dedi.
5. QAZAN-QAZAN STRATEGİYASI
Şirkətdə hər kəs qazan-qazan mövqeyini yaratmağa çalışır. Heç bir kəs işinin sadəcə məhsul və ya xidmət satmaq olduğunu düşünmür. Şirkət içindəki rollarını, həm işlədikləri şirkət həm də xidmət verdikləri müştərilər üçün qazan-qazan vəziyyəti meydana gətirəcək nəticələr yaratmaq olaraq görürlər. Fikrimcə Oracle, bütün dünyada müştəriləri tərəfindən ən çox nifrət edilən şirkətlərdən biridir. Şirkətin çox ağır işləyən bir çalışma üsulu var. Məhsul və xidmətləri çox tez köhnəlir və bu vəziyyət müştəriləri yenidən məhsul almağa məcbur edir. Kitabda yer alan heç bir şirkətdə belə bir vəziyyətin varlığından söhbət belə gedə bilməz.
6. İŞÇİ VƏ MÜŞTƏRİ İLƏ ÖZƏL BAĞ
Mən San-Fransisko yakınlarında bir neçə min insanın yaşadığı kiçik bir qəsəbədə yaşayıram. Bu qəsəbədən ayrılıb başqa bir yerdə yaşamağı isə əsla düşünmürəm. Bunun səbəbi qəsəbənin gözəlliyi deyil. Mənim o qəsəbədə insanlarla qurduğum bağdır. Bu şirkətlər də işçiləri və müştərilərinə bir cəmiyyətə aid olma duyğusunu yaratmaqda müvəffəqiyyətlidirlər.
Məsələn, Strawer Universiteti , bunu ən uğurlu olaraq edənlərdəndir. Strawer, 30 kampusu və 30 min tələbəsi olan bir universitetdir. Amma hər hansı bir universitet deyildir. Strawerə yalnız 25-45 yaş arası heç universitet oxumamış və artıq universitet diplomu almaq istəyən şəxslər qəbul edilir. Bu şəxlər də adətən işlədikləri üçün, dərslər gecə saatların və həftə sonlarında keçirilir. Universitet, eyni məqsəd və təməldə və eyni şərtlər altında görüşən insanları bir araya gətirdiyi üçün də tələbələri arasında digər universitetlərdəkindən daha fərqli və güclü bir bağ yaranmasını təmin edir.
7. RƏQİBLƏRİNİN KİM OLACAĞINI BİLİRLƏR
Bu mövzu araşdırmalarımda məni ən çox heyrətləndirən mövzulardan birisidir. Çünki, bütün bu şirkətlər rəqiblərinin kim olacağınıa dəqiqliklə qərar verirlər. Bilirsiniz, bir çox şəxs bir mağaza ya da bir şirkət açar və sonra hər kəslə rəqabət etməyə başlar. Amma bizim araşdırdığımız şirkətlərdə vəziyyət biraz fərqli idi.
Bunu da bir örnəklə açıqlamaq istəyirəm. Kitabdakı şirkətlərdən də biri Petco. Bu şirkət ev heyvanları üçün yemək və lazımi məmulatlar satan bir pərakəndə mağazadır. Amerikada toplam 700 mağazası yerləşməkdədir. Şirkət illər öncə kimlərlə rəqabət etməyəcəyinə qərar verdi. Bunlar da Wal-Mart və baqqallar idi. Əgər Wal-Mart ilə rəqabət etsə idilər, mütləq şəkildə uğursuz olacaqdılar. Eyni şəkildə ev heyvanları üçün yemək satan baqqallar ilə də rəqabət uğursuz olacaqdı. Bu səbəblə də özlərinə xas məhsullar satmağa qərar verdilər. Onların məhsulları həm təzə, həm də bəsləyici olacaqdı. İnsanlar istədikləri miqdarda ala biləcəklərdi.
Petco mağazalarında güvənli məhsullara kiçik qablarda yer verdi. Ev heyvanlarını uşaqları kimi görən qadınlara da istiqamətlənmiş özəl qablar dizayn etdi. Beləliklə, həm sadəcə ucuzluq konsepti üzərində qurulmuş Wal-Martla, həm də məhsulları böyük paketlərdə satan və özəl dizayn qabları olmayan baqqallarla rəqabət etmək məcburiyyətində qalmadı.
8. ÇOX MÖHKƏM RƏQABƏTÇİLƏRDİR
Kitabda yer alan hər bir şirkət gerçəktən rəqabətin sıx yaşandığı bazarlarda fəaliyyət göstərir. Ancaq, az öncə qeyd etdiyim kimi, rəqabətdə kiminlə qarşı-qarşıya gələcəklərinə qərar verirlər. Bugün iş dünyasında getdikcə daha çox tətbiq olunan və mənim çox mənasız gördüyüm bir iş görmə tərzi var. Bir çox şirkətdə bir çox idarəçi və lider bütünlüklə zaman itkisi olan iclaslarda oturub onun üçün strategiyamız nə olacaq, bunun üçün strategiyamız nə olacaq deyə davamlı olaraq qərar almağa çalışırlar. Halbuki bu kitabdakı idarəçi və liderlər belə tətbiqlərə gülürlər və sadəcə müştəri və işçilərini məmnun etməyə çalşırlar.
9. TƏŞƏBBÜSKAR ROLA SAHİBDİRLƏR
Mən təşəbbüskar kəliməsini bir neçə kəliməylə yan-yana düşünürəm.Yani təşəbbüskar deyincə həmin an bərabərində ağlıma şövq, əyləncə, bağlılıq, həyacan və ümid kəlimələri gəlir. Təşəbbüskar ruhu daşıyanlar sanki bir şeyləri gerçəkləşdirmə məqsədiylə bir araya gələn tanışlarmış kimi.Əslində bizim bu 9 şirkətdə tapdığımız da tam mənasıyla bu təşəbbeskar ruhu idi. Bəziləri yüz ildən daha çox keçmişə sahib olan bu şirkətlərdə biz şövqü, ümidi, həyacanı, bağlılığı və həvəskar ruh deyincə ağla gələn bütün digər ünsürləri tapdıq. Bu şirkətdə işləyənlərin hamısı canı-qəlbdən bir şəkildə orada olmaqdan xoşbəxt idilər.
10. SABİT VƏ DOZASINDA BÖYÜMƏ
Sürətli böyüməyə əsla getmədilər. Bir çoxu böyüdüklərindən daha çox böyüyə bilərdilər, bunu özləri də bilirlər. Lakin onlar daha çox böyüməməyi seçdilər. Bu 9 şirkəti uğura aparan ən önəmli faktoru qətiliklə insanlar meydana gətirir.
SABİT BÖYÜMƏ NECƏ TƏMİN EDİLƏR?
• Öncəliklə təvazökar, işin içində bütünlüklə yer alan liderlər. Davamlı olaraq yeni işlər inkişaf etdirə biləcək bir mühit. Rəqiblərini diqqətlicə seçmək. Gələcəyin liderlərini öz içində yetişdirmək
• Əgər məndən bu şirkətlərin uğurlarını sadə bir şəkildə izah etməm istənsəydi, belə deyərdim: şirkətlərdəki ən üst səviyyə (idarəçilər də daxil) hər kəsin özünü bəsit bir işçi olaraq görməsi bu şirkətlərə uğuru gətirdi.
• Məqsədləri sahildə villa almaq deyil. Hər nə qədər zəngin olsa da, məqsədləri zənginliklərini artırmaq deyil. Yəni, sahildə villa almaq, bahalı bir Mercedes sürmək və 5 min dollarlıq bir Armani dəst geyinmək üçün çalışmırlar.
• Yeniliyə çox açıqdırlar. Bir vaxtlar onların uğurlu olmalarına səbəb olan məhsulu istehsal etmək artıq daha parlaq bir fikir kimi görünmürsə, o məhsuldan rahatlıqla imtina edə bilərlər.
• Heç biri ilk işlərini görmür. 9 şirkətin 9-na da baxdığımızda heç birinin əslində ilk başladıqları işlərdə olmadıqlarını görürük. Bu arada sizinlə paylaşmaq istədiyim bir örnək var. Kitabda yer alan şirkətlərdən biri evli bir cütlük tərəfindən qurulan “Medline”-dir. “Medline” istehsalçı olmalı ikən satın almacı oldu. Cütlük şirkəti qurduqları ilk illərdə xəstəxanada işləyən həkim və tibb bacıları üçün uniforma tikirdilər. Zamanla işi böyütdülər və xəstəxanada istifadə edilməsi üzərinə, yenə uniformadan, yataq çarşaflarına qədər məhsul çeşidlərini yüz minə qədər çıxartdılar. Beləliklə tam bir istehsalçı şirkət halına gəldilər. Bugün isə şirkət fərqli bir yöndə fəaliyyətlərinə davam edir. Artıq uniforma tikib xəstəxana ləvazimatları istehsal etmir, xəstəxanaların bütün satın alma işlərini gerçəkləşdirirlər.
Mənbə: Business Ideas
Hazırladı: Nərmin Heydərova
