Keçmişdə və ya gələcəkdə yaşamaq, yaşadığımız anı qaçırmaq, bir çoxumuzun etdiyi bir xətadır. Gözəl bir mənzərə qarşısında oturarkən xoşbəxt olarıq. Lakin bu mənzərəyə baxarkən ertəsi gün olacaqları və ya keçən həftə olanları düşünsək, xoşbəxtlik itər.
Bəzən düşüncələrimizin və duyğularımızın əsiri oluruq. Düşüncələr, biz istəməsək belə zehnimizdə dolanır. Artıq biz düşüncələrimiz olmuş oluruq. Bizi onlar idarə etməyə başlayır.
Bəzən çevrəmizdə və içimizdə olub bitənlərlə yox, beynimizdə yaratdığımız mühakimələrimizlə hərəkət edərik. Hər şeyi analiz edirik, anlamağa..çözməyə..mənalandırmağa çalışırıq. Gözümüzlə yox, beynimizlə baxırıq. Bu intensiv mənalandırma səyi, əslində, olub bitəni hiss etməməyimizə yol açır.
Yuxarıda sayılanların hamısı, fərqində olmamağın bir göstəricisidir.
Fərqindəlik, mühakiməsiz bir şəkildə, indiki ana diqqət verə bilmək məqsədiylə diqqətinizi toplaya bilməkdir. ( John Kabat – Zinn)
Yaşam indiki anda yaşanar və yaşamaq nəticədə bir silsilədir və indiki andan ibarət olan bir silsilədir. Lakin indiki anda psixoloji olaraq var olmaq insanlar üçün olduqca çətindir. Çox vaxt keçmişdə və ya gələcəkdə yaşayırıq və indiki təcrübələrimizi onlar haqqındakı təcrübələrimizlə buludlandırırıq. Bunu edərkən də dəyərləndirmələrimizin təcrübələrlə eyni şey olmadığını fərq edə bilmirik.
Ən təməl halı ilə, fərqindəlik, indiki təcrübələrimizlə onları qəbul edərək və mühakimə etmədən birbaşa təmas qurma ilə əlaqəlidir.
Fərqindəlik, xəbərdared
icilərin dəyərləndirilmədiyi, sinifləndirilmədiyi və analiz edilmədiyi özünə xas açıq və alıcı bir şüur formasıdır. Fərqindəlikdə anlıq yaşantılara yanaşma açıqlıq, qəbullanma, neytrallıq kimi xüsusuiyyətlərə sahibdir. Mövzumuz, təcrübəyə yönlənmədir. Təcrübəyə yönlənmə tamamilə mühakiməsizdir.
Fərqindəlik, indiki təcürbənin şüurunda olma və onu qəbul etmə anlamına gəlir.
Fərqindəlik, “Bu anda nə yaşayıram?” sualına cavab vermək üçün öz düşüncələrini, duyğularını və bədənini müşahidə etmə yolu ilə əldə edilən zehni bir vəziyyət olaraq təsvir edilə bilər.
Fərqindəlikdə diqqət mühakiməsiz bir şəkildə özünə fokuslanmaqdadır. Düşüncə, duyğu və fiziki hisslər mühakimə edilmədən və anlıq yaşantının adi və keçici parçaları olaraq izlənməkdədir.
Fərqindəlikdə düşüncə və duyğular rədd edilmir, mühakimə edilmir, gizlədilmir ya da onlardan qaçmağa çalışılmır. Mübət ya da mənfi bütün anlıq yaşantılar qəbullanır və sərbəst buraxılır. Beləcə, narahtlıq, kədər, qayğı, hirs kimi mənfi yaşantılara qarşı dözümlülük qabiliyyəti də artır.
Fərqindəlik, psixoterapiyada otuz ilə yaxın bir müddətdir
ki, düşüncə duyğu və bədən duyumlarına bəlli bir şəkildə fokuslanmağı məqsəd qoyan bir psixoterapiya üsulu olaraq istifadə edilməkdədir. Bu psixoterapiya üsulunun depressiya, panik atak, fobiya, vəsvəsə, stres kimi narahatlıqlarda təsirli olduğu araşdırmalarda göstərilmişdir.
Fərqindəlik, terapiyada öz duyğu və düşüncələrinə qarşı dərindüşüncəlilik..qavrama qazanmağı, diqqətin neqativ və vəsvəsəli şəkildə özünə fokuslandığı düşünmə biçimlərindən uzaqlaşmağı təmin edən bir bacarıq olaraq dəyərləndirilir.
Fərqindəlik, bir şərq fəlsəfəsidir. Sadəcə buddizmdə var olan bir fəlsəfə deyil. Fərqindəliklə bağlı bütün təməl kitablarda Mövlanə və onun anlayışına da yer verilməkdədir. Fərqindəlik daha varoluşcu və humanistik bir üsuldur.
Mənbə: www.farkindalik.info
Tərcümə etdi: Fidan Aslanova
Tərcümə edəndə dəqiq olmasa da bari dəqiqliyə yaxın olsun
Çözmək – Həll etmək
Xəbərdaredicilər YOX, Qıcıqlandırıcılar – türkcə: uyarıcılar