Nitq prosesində nəfəs aktı çox böyük rol oynayır. Bildiyimiz kimi nitq nəfəs vermə prosesində yaranır. Ona görə də düzgün və səlis nitqin olması üçün ilk öncə nəfəs aktı ilə işlənilməlidir. Nəfəs aktı düz olmayan uşağın birbaşa nitqini düzəltməyə çalışmaq faydasız olacaq və zaman itkisidir.
Uşaqlarla nəfəs aktı işləyərkən bunu oyun formasında, əyləncəli şəkildə etmək daha məqsədə uyğundur. Çünki belə olduqda həm uşaq yorulmur, həm də həvəslə edir. Bəzi oyunları loqopedin tapşırığı ilə valideyn ev şəraitində də edə bilər. Hətta daha maraqlı alınması üçün oyunu qrup şəklində etmək, uşağın dostlarını və ya bacı və qardaşlarını cəlb etmək olar.
1. “Hava Topu”
Oyunçular dövrə vurub dayanırlar və ya otururlar. Aparıcı deyir: Təsəvvür edin ki, biz hava toplarini doldururuq. Havanı alın, yanaqlarinizi hava ilə dolduraraq xəyalən topu dodaqlarınıza yaxın gətirin və topu yavaş yavaş doldurun. Gözlərinizlə bu topun dolmasını izləyin. Top böyüdükcə onun üzərindəki naxışlar da böyüyür. Təsəvvür etdinizmi ? Havanı yavaş yavaş doldurun ki, top partlamasın. Hansı ölçüdə istəyirsinizsə o qədər hava ufurməlisiniz.
2. “Gəmi və külək”
Təsəvvür edin ki, bizim gəmi dənizdə üzür və birdən dayanır. Ona kömək etmək üçün küləyi yardıma çagirmaliyiq. Çoxlu hava alın, yanaqlarinizi doldurun və səslə bu havanı bütünlüklə buraxın. Sizin yaratdığınız külək gəmini hərəkətə gətirməlidir. Gəlin bunu təkrar edək. Mən küləyin səsini eşitmək istəyirəm. Bilirik ki, tipik uşaqlar xəyali oyunları çox sevirlər. Bu zaman onlar öz dünyalarini üzə çıxarda bilirlər.
Amma atipik uşaqlarla da bu oyunları oynamaq lazımdır. Onlarla biraz daha fərqli. Məsələn “Külək və gəmi” oyununu atipik uşaqla əyani vəsaitlərlə oynamaq olar. Onun sevdiyi rəngdə kağızdan bir gəmi düzəldib onu vannada üzdürməklə uşağın diqqətini çəkmək və nəfəs alıb verməsini təmin etmək olar. Bu zaman uşaq həm nəfəs aktını işlədəcək, həm də gəminin su üzərində hərəkəti onun izləməsini formalaşdıracaq. Bundan əlavə suyun sakitləşdirici gücünü də nəzərə alsaq bu oyunların çox faydalı olduğunu oynayaraq görə bilərik.
Müəllif: Şahanə Nuriyeva loqoped_shahane
