Sevgili Osho,
Niyə demək olar ki yanına gələn hamıya sannyas verirsən?
Sənin sannyas anlayışın nədir? Nə kimi bir zərurət ehtiva edir?
Mənim üçün sannyas ciddi bir şey deyil. Həyatın özü ciddi deyil və ciddi olan hər zaman ölüdür. Həyat sadəcə heç bir məqsədi olmadan daşan bir enerjidir və mənim üçün sannyas həyatı məqsədsiz bir şəkildə yaşamaqdır. Həyatı bir iş kimi yox, bir oyun kimi yaşa. Xəstə, yəni demək istəyirəm ki, ciddi zehin həqiqətən də oyunu işə çevirir. Sannyasin-lər bunun tam əksini etməlidirlər – işi oyuna çevirmək. Əgər bütün həyatı bir yuxu, bir yuxu davranışı olaraq görsən, sən bir sannyasin-sən. Həyatı bir yuxu, bir yuxu oyunu olaraq görən vazkeçmişdir.
Vazkeçmək, dünyanı tərk etmək deyil, sadəcə baxış tərzini dəyişdirməkdir.
Daxili xoşbəxtliyi tanıdığın zaman, xarici zövqlər absurddur, ağılsızcadır. Daxili coşğunu tanıdığınız zaman hamısı gedir. O zaman xoşbəxtlik, sevinc deyə bilinən şeylər aldanışdan başqa bir şey deyil. Ancaq, daxili xoşbxtliyi bilmədən bunu söyləyə bilməzsən və əgər söyləsən, daha da böyük bir aldanış içində olarsan.
Mənə görə, sevginin böyüməsi, cinsəllikdən o tərəfə keçmək üçün yeganə ehtimaldır.
Vazkeçdiklərini iddia edənlərin hamısı, onu buraxdıqlarını, bunu buraxdıqlarını deyirlər. Bununla, önəmli bir şeyə çata bilmədiklərini göstərirlər. Lakin, vazkeçdikləri şey hələ də anlamlı qalır. O hələ də onların hafizələrinin bir hissəsidir. Ona hələ də sahibdirlər. Təbii ki, vazkçiblər, amma insan sahib olmadığı bir şeydən necə vazkeçə bilər? Buna görə də vazkeçməyi düşünməyə davam edirsənsə, hələ də sahibsən deməkdir. Mənfi bir yöndən sahibsən.
Mənə görə, bir yetişmə anı, bir yetkinləşmə anı vardır – yetkinləşmə hər şeydir. İnsan yetkinləşməlidir, yoxsa, ətrafda özünü boş-boşuna yoraraq , özünə boş-boşuna zərər verərək boş-boşuna dolanacaqdır. İnsan yetkinləşməlidir. O zaman, füsrət, öz-özülüyündən gələr.
İnsan, böyük bir ağaca çevrilə biləcək, Tanrısallığa böyüyə biləcək bir toxumdur. Hər insan bir Tanrı ola bilər. Amma indiki halı ilə sadəcə bir toxumdur. Toxum qorunmalıdır, toxum sevilməlidir və toxuma böyümək üçün hər fürsət verilməlidir.
Sannyas sənin bir toxum, bir potensial olduğunu anlamağın mənasındadır. Bu, son deyil. Bu sadəcə br başlanğıcdır və indi böyüməyə qərar verməlisən. Bu böyümə, özgürlük yolu ilə gəlir, bu böyümə, güvəncəsizlik yolu ilə gəlir. Bir toxum görürsən, güvəncədədir. Ağac güvəncədə deyil. Toxum qapalıdır, tamamilə qapalıdır. Toxumun öldüyü və ağacın böyüməyə başladığı anda potensial da hərəkətə keçməyə başlayır. Təhlükələr vardır – güvəncəsizlik ordadır, hər cür uğursuzluq ehtimalı var, ağac, bütün evren qarşısında savaşan çox zərif bir şeydir. Amma indi sadəcə bir toxumsan, heç bir təhlükə yoxdur.
Sannyasin olmaq demək, böyüməyə qərar vermək deməkdir. Və bu, son qərardır. İndi, əlləşməli olacaqsan, güvəncəsizlik olacaqdır, təhlükələr olacaq və onlarla hər an savaşmalı və üzləşməli olacaqsan. Bu hər an sürən savaş və əlləşmə, bu bilinməyənə doğru savaşma həqiqi vazkeçişdir.
Böyüməyə qərar vermək, böyük bir vazkeçişdir – toxumun güvənliyindən vazkeçiş, toxumun bütünlüyündən vazkeçiş. Ancaq, bu güvəncənin çox böyük bir qiyməti var. Toxum ölüdür, sadəcə potensial olaraq yaşayır. Yaşaya bilər və ya ölü olaraq qalmağa davam edə bilər. Böyümədiyi, bir ağac halına gəlmədiyi müddətcə ölüdür. Və mənim bildiyim qədəriylə insanlar böyümyə qərar verdikləri, bilinməyənə doğru bir atlayış etmədikləri təqdirdə toxumlar kimdirilər – ölü, qapalıdırlar.
Açıqlamaq istədiyim başqa bir şey də, bu sannyas-ın hər hansı bir dinlə məhdud olmamasıdır. Bu dünyada, hər sannyas tipi müəyyən bir dinin, müəyyən bir təriqətin parçası olub. Bu da, bir güvənlik meyarının bir parçasıdır. Vazkeçirsən, amma yenə də bir yerə aidsən. “Toplumu tərk edirəm” , deyirsən anacaq yenə də bir məzhəbə aidsən. Bir Hindu, bir Müsəlman və ya bir Sih olmağa davam edirsən. Bir şey olmağa davam edirsən.
Həqiqətdə, sannyas dindar olmaq, lakin hər hansı bir dinlə məhdud olmamaq deməkdir. Bu, bilinməynə böyük bir sıçrayışdır. Dinlər bilinər, amma dindarlıq bilinməzdir. Hansısa bir təriqətin sistemləri var, dindarlığın heç bir sistemi yoxdur. Təriqətin müqəddəs kitabları var; dindarlığın sadəcə varlığı var, kitabları yoxdur. Bu sannyas varoluşçudur, dindardır, təriqətsizdir.
Buna görə də, sannyasin olduğun zaman, bir dinə aid olmadığını söylədiyim zaman, Xristianlığı və ya Hinduizmi və ya Jainizmi inkar edəcəyini demək istəmirəm. Sadəcə dində yük halına gəlmiş olan ölü hissəni yox edərsən. Sadəcə ölü ənənəni inkar edərsən və bütün ölüərin – ölü ənənələr, ölü müqədəs kitablar, ölü ruhani liderlər, ölü kilsələr – arxasındakı yaşayan axının üstünü açar və onu yenidən kəşf edərsən.
Budda bir gün əlində bir çiçəklə gəlir. Çıxış etməlidir, lakin səssiz qalır. Onu dinləməyə gələnlər nə etdiyi ilə maraqlanmağa başlayırlar. Zaman keçib getməkdədir. Bundan əvvəl heç vaxt belə bir şey olmayıb – nə edir? Danışıb – danışmayacağını gözləyirlər.
Sonra biri soruşur: “Nə edirsən? Səni dinləməyə gəldiyimizi unutmusan?”
Budda deyir ki: “Bir şey bildirdim. Kəlmələrlə bildirilə bilməyən bir şey bildirdim. Onu eşitdiniz ya yox?”
Heç kim eşitməyib. Lakin heç tanınmayan bir şagird orda ilk dəfə görünən Mahakashyap adlı bir bhikkhu səmimiyyətlə gülür. Budda, “Mahakashyap bura gəl. Bu çiçəyi sənə verirəm və kəlmələr yolu ilə verilə biləcək hər şeyi hamınıza verdiyimi bildirirəm. Həqiqətən anlamlı olanı, kəlmələrlə anlatıla bilinməyəni isə Mahakashyap- a verirəm” deyir.
Buna görə də Zen ənənəsi təkrar-təkrar soruşub: “Mahakashyap-a çatdırılan nə idi? – sözssüz bir ünsiyyət. Budda nə demişdi? Mahakashyap nə eşitdi? Və bilən bir insan orada olduğu zaman o da gülər və hekayə bir sirr olaraq qalar. Çox şey bilib heç bir şey bilməyən bilginlər anlatılanı müzakirə edərlər və eşidilənin nə olduğuna qərar verməyə çalışarlar. Ama həqiqətən bilən insan gülər.
Amma yenə də insan ünsiyyət qurmalıdır, bir çiçəklə belə olsa, bir gülüşlə belə olsa. Heç fərqi yoxdur, bunlar jestlərdir. Bir çiçəklə dodaqlarımdan istifadə etsəm və ya əllərimdən istifadə etsəm, arada bir fərq var? Sadəcə olaraq bu hərəkət yenidir, səni narahat edər. Yoxsa ki, bu da dodaqlarını tərpətnək qədər bir hərəkətdir. Bir səs çıxarsam, bu bir hərəkətdir. Əgər səssiz qalsam, bu da bir hərəkətdir. Ancaq, hərəkət yenidir və sənin tərəfindən bilinmir, buna görə də bir şeyin fərqli olduğunu düşünürsən. Heç bir şey fərqli deyil. Yaşayan axın çatdırıla bilməz, ancaq yenə də çatdırırlmalıdır – bir şəkildə işarə edilməlidir, bir formada göstərilməlidir.
Buna görə də kimsə sannyas adını almağa hazır hala gələndə bu onun üçün böyük bir arayışa doğru bir qərardır və mənim üçün də sıçramağa hazır olduğu yönündə bir hərəkətdir. Və bir insan dəyişməyə, əvvəlki şəxsiyyətini itirməyə, yeni bir varlıqda yenidən doğulmağa hazır olduğu zaman… Biri hazır olduğu zaman bacarıqlı olması gərəkli deyil; heç fərqi yoxdur. Bu hazır olma vəziyyəti kifayətdir. Biri hazır olduğu zaman, mən də itələməyə hazır oluram. Çatmaq önəmli deyil, başlaması belə çox gözəl deyilmi?
Çatmaq, o qədər də böyük bir şey deyil.
Müzakirə nə qədər rasional olsa, daha az gerçək ortaya çıxacaq, çünki ancaq daha az önəmli gerçəklərə məntiqlə isbat tapıla bilər. Daha dərin gerçəklər məntiqlə sübut oluna bilməz.
Bir çox nöqtədə səssiz qalmalıyam – bu səndən nəyisə əsirgədiyim üçün deyil, bunun sənə kömək etməyəcəyinə, hətta əksinə sənə zərərli ola biləcəyinə görədir.
Mənbə: Osho – “Kendinle Başla” kitabı
Hazırladı: Fidan Aslanova
